30 jaar geschiedenis
Hier laat Bert Nanninga zien met medewerkers van het eerste uur, deze foto is uit 1999. Van links naar rechts: Amon Manda, Kumwenda, Mabvuto Gondwe, George Phiri, onbekende, Mvula en KE Nyirongo. Het bouwteam van de begintijd. Het mooie is dat we ze nog steeds kennen: we weten waar ze zijn en wat ze doen. En omdat Matunkha over het motiveren en inspireren van mensen gaat, is het wel mooi te kijken waar ze nu zijn.
Amon Manda was als Technical Officer verantwoordelijk voor alle bouwprojecten. Hij is een veelzijdig techneut die ook de complexere zaken gemakkelijk voor zijn rekening nam. Hij is op Matunkha wel gepensioneerd in 2011, maar omdat je van je pensioen in Malawi over het algemeen niet goed kunt leven, blijven veel mensen werken. Hij is sinds 2018 technisch voorman op de Moringa Farm, waar we als Matunkha ook een beetje bij betrokken waren en zijn.
Kumwenda Hij is niet veel later overleden.
Mabvuto Gondwe kwam als jongere op Matunkha en is hier opgeleid tot monteur en chauffeur met alle diploma’s die daarbij horen. Hij heeft tot 2012 op Matunkha gewerkt en is toen overgegaan naar de overheid; hij werkt nu bij het ministerie van Landbouw als chauffeur in de stad Mzuzu.
George ging van het bouwteam over naar de beveiliging en werkte hier tot 2009. Hij leeft in het dorp vlak naast Matunkha en is daar Chief.
Jongeman Hij heeft kort op Matunkha gewerkt en heeft hier verder geen historie opgebouwd.
Mvula heeft ook nog lang op Matunkha gewerkt: als metselaar tot 2009. Rond die tijd droogden de grote bouwprojecten een beetje op en hij is toen ook gepensioneerd. We treffen hem nog regelmatig in de omgeving aan bij allerlei bouwklussen.
KE Nyirongo werkte onder Amon Manda als meewerkend voorman. Samen hebben ze veel jongeren op Matunkha on-the-job aan een vak geholpen. Zo zijn veel jongeren als metselaar of timmerman na Matunkha de wereld in gegaan.
Dit is echt een tijdsbeeld. De kleding, het aantal kinderen, het simpele waterpunt. Wat die zaken betreft is het in Malawi nu wel beter dan toen. Gemiddeld gaan mensen veel beter gekleed. Dat is vooral omdat er een grote aanvoer is van tweedehands kleding uit de westerse wereld. Het aantal geboortes per vrouw is nu 3,8 (cijfers 2022). Dat was in 1995 bijna twee keer zoveel: 6,42. Dat is een enorm verschil en is een goede indicatie van (welvaarts)ontwikkeling. In het geval van Malawi: armoede-afname. Ook op het gebied van water zijn er mooie vorderingen gemaakt, maar zijn de problemen nog steeds behoorlijk. Wat dat betreft levert Matunkha een enorme bijdrage aan het achterland. Al sinds 1998 onderhouden we een watersysteem. De afgelopen jaren hebben we hard gewerkt aan de economische overleving ervan: we zijn gegroeid van 55 naar 63 dorpskranen en bijna al die kranen hebben mooie, nieuwe betonnen waterpunten. Per kraan is er een committee die maandelijks een bijdrage leveren naar verbruik (tweedehands watermeters uit Nederland). Zo betaalt men 10 eurocent per 1.000 liter en dat is voor elk gezin heel goed betaalbaar.
30 Jaar geleden, toen Matunkha zo’n beetje begon, waren fietsen een uitzonderlijke rijkdom. Gelukkig is er wat dat betreft wel wat veranderd, hoewel een fiets nog steeds voor veel mensen een luxe product is. Iets om van te dromen. Zozeer zelfs dat we op het Centrum een aantal jaren geleden een fiets-aanschaf-programma voor het personeel in leven geroepen hebben. Een fiets bezitten geeft mogelijkheden. Men kan grotere hoeveelheden etenswaren vervoeren als ze in aanschaf goedkoop zijn. Je kunt een ziek familielid naar het ziekenhuis vervoeren zonder dat je het duur moet doen door een motorfiets of auto in te huren. Het is dus een belangrijke fase in armoedebestrijding.
“Water is life”. Een gevleugelde kreet op een continent waar mensen op dagelijkse basis met deze waarheid geconfronteerd worden. Toen Bert Nanninga bij aankomst op Matunkha een rondje langs de chiefs en hun dorpen deed, bleek het achterland van Rumphi het grootste deel van het jaar geen goede toegang te hebben tot schoon water. De Luninya River was ver weg en ook toen al behoorlijk vervuild door dorpen stroomopwaarts. Een watersysteem moest er komen… en dat kwam er. De foto is van de laatste betonnen tank in aanbouw. Het is op Matunkha, dus de zichtbare ‘infrastructuur’ toont de eerste gebouwen van het centrum. 27 Jaar zijn we nu verder. Vele miljoenen liters water zijn door de buizen en tanks gelopen en verbruikt door aanliggende dorpen en het Centrum zelf. Zes jaar geleden zijn de kranen in de dorpen voorzien van watermeters en sindsdien wordt het onderhoud van het systeem geheel betaald door het verbruik ervan.
Matunkha betekent “Levend Water”. Een knipoog naar dit watersysteem en een grote buiging naar de Bron van het echte Levende Water
Deze foto is meer dan 20 jaar geleden genomen. Stenen maken met klei/grond in een mal en vervolgens op een grote stapel met een paar gaten erin, brandhout erin en stoken maar. Tot op de dag van vandaag worden stenen nog op deze manier gemaakt. Echte ‘bak’stenen dus. Met een wisselende kwaliteit, afhankelijk van hoe heet en hoe lang er gestookt wordt en op welke plek een steen in de stapel ligt. Ambachtelijk, goedkoop, simpel en slecht voor de bossen. Maar veel mensen kunnen niet anders. Er worden tegenwoordig ook wel stenen van cement gemaakt, maar voor veel mensen is dat gewoon niet betaalbaar.
Ook voor de gebouwen op Matunkha gebruikten we deze stenen. Tot 2004: toen konden we een machine kopen om stenen te maken door een mengsel van cement, zand en water samen te persen tot een blok en daarna hebben we veel van onze gebouwen daarmee gemaakt. De goede grond daarvoor is niet altijd voorhanden, dus de laatste jaren hebben we ook wel weer bakstenen gebruikt.
In 30 jaar Matunkha is dit in Malawi dus totaal niet veranderd. Huizen bouwen met handgemaakte bakstenen…